نشریه زنان روستایی و عشایری توسعه پایدار برای زنان روستایی و سازگاری با تغییرات اقلیمی
تجربه آموزشی درک معنای حوضه آبخیز : متدی برای کنشگری فعالانه دانش آموزان و اقدام و عمل محیط زیستی : (MWEE= Meaningful Watershed Educational Experience)
ترجمه و گردآوری : مهتا بذرافکن
(MWEE= Meaningful Watershed Educational Experience) تجربه آموزشی درک معنای حوضه آبخیز یک چارچوب یادگیرنده محور است که بر تحقیقات در مورد مسائل زیست محیطی محلی تمرکز می کند و منجر به اقدام آگاهانه می شود. (MWEE) از اجزای متعددی تشکیل شده است که شامل یادگیری هم در فضای باز و هم در کلاس درس است. این متد در جهت افزایش سواد آبی و زیست محیطی با مشارکت فعال دانش آموزان برای ایجاد بستر درک بهتر دانش و معنا از طریق تجربیات عملیدر حوضه آبخیز طراحی شده است. در این مسیر؛ شیوه های متعدد با رویکرد بین رشته ای برای معنا بخشیدن به روابط بین جهان طبیعی و جامعه به کار می رود. (MWEE) به دانش آموزان کمک می کند تا با شناخت علمی و عملی محیط محلی خود را تحلیل کرده و با آن ارتباط برقرار کنند واز آنجا که دانش آموزان نسل آینده مدیران و نیروی کار جامعه هستند آنها را برای تصمیم سازی و تصمیم گیری در خصوص اقداماتی که به جوامع قوی تر، پایدار و عادلانه کمک می کند آماده می سازد. . (MWEE) از چهار عنصر اساسی و چهار روش پشتیبانی تشکیل شده است که بر روی یکدیگر در جهت ایجاد یک تجربه یادگیری جامع و دانش آموز محور بنا می شود. در طول اجرای متد دانش آموزان از کنجکاوی و خلاقیت خود استفاده می کنند و معلمان و مربیان با حمایت و تشویق آنها بستر ارائه علمی یافته ها و اقدام عملی برای تغییر را فراهم می کنند و از این رو برای تولید محتوی متد MWEE، انتخاب مربیان و معلمان بسیار مهم است و باید مطابق با اهداف انجام شود. این برنامه ها دربرگیرنده مهارت‌های توسعه دهنده علمی دانش، مهارت ها و نگرش ها و همچنین اهداف توسعه فردی مانند کار گروهی، یادگیری اجتماعی-عاطفی و مسئولیت مدنی و حقوق شهروندی است.
عناصر ضروری MWEE
این متد شامل ۵ مرحله است که دانش آموزان با حمایت مربیان انجام می دهند وعبارتند از :
-طرح و مطالعه مساله ؛حضور در میدان و کسب تجربیات میدانی در فضای باز، ارائه و ترکیب ایده ها، نتیجه گیری در بخش علمی و سرانجام طراحی و پیشنهاد پروژه های عملی با محور فعالیت دانش آموزان در جهت اقدام برای تغییر. این مراحل همراه با شیوه های پشتیبانی، یک چارچوب یادگیرنده محور ایجاد می کنند که بر نقش دانش آموز در ساختن فعالانه معنا از تجارب شان حین یادگیری تأکید دارد. به طور مکرر در سراسر برنامه MWEE فعالیت و ایده پردازی و ترکیب ایده ها جریان دارد و با تعریف مسئله آغاز می شود.
انجام مراحل
کشف و تعریف مساله : در این مرحله به عنوان شروع فرآیند اجرا؛ دانش‌آموزان با کمک مربیان با انواع مسایل بحرانی حوضه آبخیز آشنا شده و اولویت ها را کشف و طرح مسأله در مورد آن آغاز می کنند.
مشاهده میدانی : بعد از طرح مساله و انتخاب پروژه مربیان دانش آموزان به میدان اصلی رفته وبا مشاهده فعال به بررسی دقیق ابعاد مختلف آن پرداخته و یادداشت برداری میدانی می‌کنند.
بازگشت از میدان: در این مرحله مطالعه کتابخانه ای وجستجوی تحقیقات پیرامون مسئله آغاز و ابعاد مختلف از دید محققان بررسی کرده و یادداشت برداری می کنند. در این قسمت آنها با دیدگاه‌های گوناگونی آشنا می شوند.
مرحله ایده پردازی و سازماندهی : در این مرحله معلم به دانش آموزان یاد میدهد که یافته هایشان را سازماندهی کرده تا برنامه ی ارائه را تنظیم نماید. معلم بعد از تنظبم برنامه از دانش آموزان برای ارائه دعوت می کنند. هدف این است که دانش آموزان با به اشتراک گذاری دانش بدست آمده از مشاهده، مطالعه و ایده ها خودشان جلسات گفت و شنود را اجرا کنند.
مرحله نتیجه گیری : درمرحله نهایی معلم ازائه دانش آموزان و ایده ها را سازماندهی کرده و دسته بندی می نماید. بهترین پیشنهادات برای اجرا انتخاب شده و در جهت برنامه ریزی و تصمیم گیری اقدامات زیست محیطی مناسب جهت اجرا و ارائه به مسئولان محلی آماده می شوند.
مرحله اقدام عملی : اقدام علمی زیست محیطی کنشگری مدنی مسئولانه مبتنی بر دانش و آگاهی حاصل این نوع آموزش‌به کودکان و نوجوانان است و می‌تواند موجب تحول و تغییر نگرش ها و ارائه روش‌های مداخله برای حل مشکلات و تعامل با مدیران و تصمیم سازی‌ها می شود. از این رو در این مرحله مسئولان محلی و کارشناسان مساله در ادارت محلی در کنار دانش آموزان جلسات گفت و شنود برای نقشها و ماموریت ها و در نهایت تیم سازی تشکیل می دهند. دانش آموزان درجهت درگیرشدن درتصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و اجرا و اقدام آگاهانه توسط کارشناسان و مربیان هدایت می شوند. معلمان و مربیان نیز با تشکیل گروه‌های گفتگو می توانند چالش‌های حین کار را بررسی کرده و این روند را تسهیل کنند. در این برنامه ها دانش آموزان در مورد ارزش اقدام آگاهانه مبتنی بر دانش فکر می کنند و با دقت و ایده پردازی میزان موفقیت آن را تعیین می کنند.
تحلیل اقدام در متد (MWEE)
موضوع و روش این متد به دانش آموزان اجازه می دهد تا بفهمند که آنها شخصاً قدرت تغییراجتماعی و اقدام برای رسیدگی به مسائل زیست محیطی محلی شان را دارند. اقدام باعث ایجاد اعتماد به نفس در دانش آموزان می شود و می تواند به دانش آموزان کمک کند تا متولیان محیط زیست اعم از منابع طبیعی و منابع آب را تحت تأثیر قرار دهند.
اقدام می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشند و ممکن است به انواع زیر تقسیم شوند:
- احیا یا حفاظت: یعنی اقداماتی که به بازیابی یا حفظ یک حوضه یا اکوسیستم مربوطه که تخریب، آسیب دیده یا از بین رفته است شود. مثلا بازگرداندن پوشش گیاهی/درختان محافظ و مراقبتاز آب و خاک؛ بازسازی یک زیستگاه محلی؛ حذف گیاهان مهاجم؛ پاک کردن زباله در سواحل محلی، پارک ها، یا محوطه مدرسه. توسعه باغ مدرسه، منطقه تاریخ طبیعی، ایجاد فضای سبز پایدار؛ کمک به مدیریت محیط زیست و منابع طبیعی و…
- انتخاب های روزمره: اقداماتی که تأثیرات انسانی بر حوضه های آبخیز و اکوسیستم های مرتبط را کاهش می دهد و راه هایی برای زندگی پایدارتر ارائه دهد. آموزش شهروندان برای مراقبت از تالاب‌ها و رودخانه ها، اقدام برای بازیافت آب، نظارت و صرفه جویی در مصرف آب ؛ آگاهی دادن در خصوص مواد غذایی و ارزش کمپوست و ساخت آن از زباله های در دسترس؛ تحقیق و اجرای استراتژی های انرژی کارآمد یا انرژی جایگزین در مدرسه یا در خانه.
- مشارکت اجتماعی: اقداماتی که دیگران را در مورد نحوه رسیدگی به سطح جامعه آگاه می‌نماید مانند سازمان دادن رویدادهایی برای آگاهی جامعه از وضعیت آب و خاک محلی ؛ ثبت یا پخش اطلاعیه های خدمات عمومی که موجب کاهش آسیب به محیط زیست شود؛ تولید محتوی و به اشتراک گذاری اطلاعات در رسانه های اجتماعی؛ به اشتراک گذاشتن پوستر و برپایی نمایشگاه ها جشنواره هاو استارتاپها برای کشف ایده های نو و متنوع
- کنشگری مدنی: مجموع اقداماتی که موضوعات و چالش های شناسایی شده را عمومی کرده و جهت حل وارد پروسه اقدام می کند. مانند شرکت در جلسات مدیران شهر و روستا و صحبت کردن با تصمیم گیرندگان محلی، نوشتن نامه و پتیشن و جمع آوری امضا و ارسال به مقامات و در نهایت سازماندهی گردهمایی های عمومی برای مطالبه گری.
