نشریه زنان روستایی و عشایری توسعه پایدار برای زنان روستایی و سازگاری با تغییرات اقلیمی
فرونشست زمین نمودی از استیصال زمین است. بررسی ها نشان می دهد که تعداد قابل توجهی ازدشت‌های ایران به پایان خط رسیده اند و با جرأت می توان گفت که خطر فرو پاشی هراس انگیز ترین پیامد خشکاندن رگ حیات زمین در اثر برداشت بی رویه است.
نکته مهم و قابل تأمل این است که فروپاشی فقط یک حادثه زمین شناختی مخرب برای زمین نیست، فرونشست زمین هراس انگیز است و این هراس به جامعه منتقل می‌شود.
پژوهش میدانی در منطقه ایج در استان فارس نشان میدهد که مردم جوامع پیرامونی از شنیدن خبر فرونشست زمین در این منطقه وحشت زده هستند.
این هراس، تأثیر روانی عمیقی بر مردم جوامع محلی داشته، گویی زندگی بتدریج می میرد.
هرجا خبر فرونشست زمین اتفاق می‌افتد، فروپاشی روانی جوامع محلی قابل تصور است.
لذا مدیریت محیط زیست در دشتها نه تنها برای حفظ پایداری زمین از اهمیت ویژه ای برخوردار است، بلکه در جهت پایداری اجتماعی نیز اهمیت حیاتی دارد.
اما چه باید کرد؟ آیا با تکیه بر تعصبات، جهالت ها و یا عدم اگاهی از میزان خطر آنقدر باید به کشاورزی و کشیدن آب از رگ حیات زمین ادامه داد که زمین در خویش فرو بریزد؟
بدیهی است که پیش از فاجعه باید پیشگیری کرد و از این رو یکی از اساسی ترین راه حلهای موجود، کاهش کشیدن آب از دل زمین است و لذا تعطیلی چاه‌های عمیق و نیمه عمیق در این دشتها اولین و اساسی ترین راه و در عین حال از سخت ترین تصمیم‌گیریها است، و البته در تمام طول تاریخ بشر برای حیات و بقا تصمیم‌های سخت زیادی گرفته و دوام آورده است .
بسیاری از کارشناسان مسأله امنیت غذایی را مطرح کرده و تعطیلی کشاورزی در این مناطق پرخطر را چالش برانگیز می‌دانند.
اما نگاهی به میزان آب مصرفی برای تولیدات محصولات کشاورزی با دستاوردهای موجود نشان میدهد که کشاورزی ایران تخریب گر بوده تا پایداری فاصله زیادی دارد. در مناطق پرخطر نیز آب گرانبها صرف کشتهای استراتژیک نشده و متأسفانه هدر رفته است.
با توجه به فناوری های موجود کشاورزی باید به سمت پایداری رفته و بر محصولات استراتژیک متمرکز شود. با وجود فناوری های نو امروزه کشاورزی کوچک، پایدار و پرسود دور از دسترس نبوده ومی توان در مناطق نرمال و یا کم خطر با توجه به محصولات کشاورزی استراتژیک امنیت غذایی را تضمین کرد.
علاوه بر آن با ترویج شیوه های جدید کشت کم آب و تحت کنترل مانند کشت گلخانه ای با جایگزینی اقلام پرسود می توان کشاورزان را آموزش داده و به سمت کشاورزی پایدار هدایت و متقاعد کرد.
هرچند تصویب و اجرای قوانین بازدارنده و تعیین یک مرجع واحد برای نظارت و مشارکت دادن جوامع محلی در حکمرانی آب، تصمیم گیری در کنار آموزش و جلب مشارکت مدنی نیز بسیار ضروری است.
در جاهایی که خطر فرونشست در مرحله قرمز است باید جوامع محلی به سمت اشتغال های جایگزین با محور توانمندی ها و ظرفیت های روستا مانند احیای منابع فرهنگی و صنایع دستی، جلب مشارکت کارآفرینان برای راه اندازی اشتغال‌های بدون نیاز به آب فراوان، بردن فناوری های نو و تقویت زیرساخت‌هابه روستاهابا توجه به سرمایه اجتماعی روستاها هدایت کرد و اینهادراه حلهای نسبتآ کوتاه مدت جایگزین است.
در هر حال درک خطرهای همه جانبه فرونشست زمین از سوی مردم و مسئولان بسیار مهم و تلاش جدی می طلبد، چراکه فرونشست زمین هم پایداری محیط زیست و هم پایداری اجتماعی را بطور جدی تهدید می نماید.
